Đầm Nại thuộc thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải, tỉnh Ninh Thuận. Cách trung tâm thành phố Phan Rang – Tháp Chàm khoảng 8-12km về hướng Đông Bắc (tùy theo hướng di chuyển). Du khách có thể từ trục lộ đường 16/4 xuyên thẳng xuống Công viên Biển Bình Sơn rồi men theo đường Yên Ninh để đến Đầm Nại. Hoặc từ trục đường Ngô Gia Tự rẽ phải men theo đường Nguyễn Văn Cừ tiến thẳng về đường Yên Ninh rồi về Đầm Nại. Ngoài ra, còn có các trục lộ khác dẫn về khu vực Đầm Nại tùy lộ trình tham quan của du khách.
Đầm Nại trải dài từ xã Tân Hải, Hộ Hải, Tri Hải đến khu phố Dư Khánh của huyện Ninh Hải. Diện tích tự nhiên trên 1.200 ha, chứa khoảng 24 triệu m3 nước, với khoảng 320 loài thủy sản sinh sống. Hệ sinh thái Đầm Nại đa dạng với nhiều loài thủy sản có giá trị kinh tế cao đem lại thu nhập cho hàng ngàn hộ nông dân sinh sống ven đầm. Đầm Nại còn là 1 trong 12 đầm phá nhiệt đới quan trọng nhất ở Việt Nam. Đầm nước lợ này giữ vai trò điều hòa ngập lụt, cân bằng nguồn nước ngầm và là “lá phổi xanh” thanh lọc môi trường sinh thái trọng yếu của khu vực xung quanh. Ngoài ra, Đầm Nại cũng là điểm đến tham quan, nghỉ dưỡng, thưởng ngoạn phong cảnh nổi bật của tỉnh Ninh Thuận.
Lý giải về tên gọi Đầm Nại còn nhiều điểm chưa thực sự chưa rõ, thuyết phục. Có tư liệu giải thích rằng “Dọc dải đất duyên hải miền Trung Việt Nam, chúng ta tìm thấy nhiều địa danh mang tên Thị Nại hoặc Nại. Tại Ninh Thuận, thôn Dư Khánh, thị trấn Khánh Hải, huyện Ninh Hải, cũng có tục danh là Nại (khu Đầm Nại). Xưa kia, người Chăm sinh sống dọc bờ biển thường làm nghề đánh cá. Mỗi buổi sáng hay buổi chiều đều có các thuyền đánh cá tấp vào một vài nơi nhất định có đông dân cư để bán cá. Lâu dài, những nơi này hình thành nên những khu “chợ nhỏ”, chủ yếu là để bán cá tươi cho người địa phương và các dân buôn. Chợ nhỏ đó tên Chăm là darak naik (darak là chợ, naih là nhỏ), đọc là “tàrạk neh”. Người Kinh dịch chữ darak là Thị, còn chữ naih lại ngỡ là danh từ riêng nên gọi là Né hay Thị Né. Trong tiếng Việt, sự chuyển đổi từ phụ âm cuối Chăm “h” sang thanh hỏi hay nặng là thường gặp. Thế nên, chứ Né và Thị Né đọc trại ra thành Nại hay Thị Nại và tồn tại đến ngày nay”.
Đầm Nại cho ta cảm giác của một vùng vịnh thu nhỏ, bình yên, tĩnh lặng, không một gợn sóng. Nơi đây không chứa đựng những cơn sóng ầm ào và phẳng lặng, trong vắt như một cái giếng trời thu lấy muôn vật. Sự yên tĩnh đó có lẽ là do không gian đầm được bao bọc bởi những dãy núi thấp chạy dài theo hướng Đông – Tây. Đầm Nại vào những buổi sớm trời trong, mặt nước lung linh như chiếc gương khổng lồ phản chiếu muôn cảnh vật. Ở đó, ta thấy một bức tranh thủy mặc với hai nét thư pháp thực và ảo hòa quyện trong một khung hình. Cảnh vật hữu tình và mang đậm chất thơ cho những ai mơ mộng. Dưới nền ánh sáng rực rỡ của xứ trời Ninh Thuận, từng sợi ánh sáng sẽ xuyên qua lớp mây trời mà phản phất trên nền nước xanh thẳm. Khi bầu trời thay đổi, sắc nắng chuyển mình thì nền nước cũng sẽ thay đổi đầy kỳ diệu. Bình minh ló dạng là lúc bức tranh Đầm Nại trở nên đẹp lạ thường. Nhắm nháp ly cà phê bên bờ kè, tận hưởng vị mặn mòi của gió biển. Hoặc chạy một vòng thể dục để đón lấy nguồn sức sống mới. Đầm Nại là một cõi yên bình thu nhỏ, giải tỏa phần nào cái áp lực cuộc sống ồn ào, xô bồ nơi phố thị Phan Rang. Khi hoàng hôn buông xuống, sắc trời chuyển màu, lộ ra một không gian trầm lắng, tĩnh mịch pha chút u buồn và suy tư. Sự hối hả của cuộc sống đành phải dừng lại bước chân mà nhường đường cho phút thư thái, an yên. Bức tranh khiến ta gợi lên đôi vầng áng thơ nào đó: “Sắc trời tím biếc không trung. Xa xăm mây cuộn bọt tung dưới thuyền”.
Đầm Nại cũng là một thiên đường của các loài thủy hải sản tươi sống, hấp dẫn. Mỗi sáng tinh mơ các con thuyền ra khơi rập rập kéo về với cá tôm đầy ấp. Sự rộn ràng, tươi vui của những chuyến ra khơi thuận lợi sẽ xóa tan màng đêm u tối. Bản thân môi trường Đầm Nại đã bao bọc cho trên 320 loài thủy hải sản sinh sống. Không lạ khi nơi đây có nhiều đồ tươi sống ngon đến lạ với: tôm sú, cá mú, ốc hương, rong sụn, sò huyết, ghẹ gạch, hàu sữa, cua đá… Nguồn lợi tự nhiên dồi dào ấy đã góp phần nuôi sống cho hơn 4.000 hộ dân nơi đây. Có lẽ mẹ thiên nhiên đã ưu ái phần nào cho đứa con khắc nghiệt Ninh Thuận, để bù lại những vất vả của xứ trời thiêu đốt. Những ai quan tâm có thể ghé thăm khu chợ Nại (Dư Khánh). Nơi được xem như là một khu chợ đầu mối về thủy hải lớn vào loại bậc nhất của tỉnh Ninh Thuận. Sự sầm uất của mỗi phiên chợ với đủ các loại mặt hàng biển. Du khách có thể trải nghiệm ngay và luôn, thưởng thức và mua về làm quà cho bạn bè, người thân như một chiến lợi phẩm thu được từ chuyến đi điền dã vùng đất Ninh Thuận. Chợ Nại thực sự là một thiên đường ẩm thực xứng đáng với những gì du khách phải bỏ ra.
Vắt vẻo trên nền nước Đầm Nại là những cây cầu Tri Thủy, Ninh Chữ. Cầu Tri Thủy mang nét cổ kính, có khi trầm lắng in nghiêng trên nền nước Đầm Nại như một nhân chứng của thời gian. Ngược lại, cầu Ninh Chữ lại mang dáng dấp hiện đại, trẻ trung như minh chứng cho một luồng sinh khí mới của vùng đất biển. Với chiều dài 1,8km, cây cầu như một dải lụa mềm mại nối liền đôi bờ Bắc – Nam ngay cửa Đầm Nại. Cảnh quang của núi đồi của góc Đông Bắc hướng di chuyển của cầu Ninh Chữ tạo cảm giác như một cung đường xuyên thủng núi cao. Thấp thoáng trên mặt đầm là những con thuyền neo đậu và những nóc nhà dân sát gần bên mực nước. Đôi khi là những chiếc thuyền con hì hục giữa mặt đầm câu cá, đặt lưới, đặt lờ… Ở đó, ta thấy một cuộc sống bình yên khác nhiều nơi đô hội, thị thành.
Từ Đầm Nại du khách còn dễ dàng đi đến nhiều địa điểm lý thú khác như: Núi Đá Chồng, Sắc Tứ Kim Sơn Tự, Trùng Sơn Cổ Tự, nhà của cha mẹ cố Tổng thống Việt Nam Cộng Hòa – Nguyễn Văn Thiệu… Mỗi điểm đến khác nhau sẽ đem lại những điều mới mẻ cho du khách. Cuộc đời vốn dĩ là những trải nghiệm, hãy đi và khám phá để biết rằng đất trời này mỗi nơi mỗi vẻ.
